Nhiều nạn nhân tai nạn giao thông trở nặng do không được sơ cứu đúng cách trước khi đưa đến bệnh viện. Việc xử trí ban đầu đúng sẽ giúp giảm mất máu, hạn chế biến chứng và cứu sống người bệnh.

1. Sai sót thường gặp

• Không cầm máu hoặc băng bó vết thương, khiến nạn nhân mất máu nhiều dẫn đến choáng, thậm chí tử vong.
• Gãy xương nhưng không cố định, đặc biệt gãy xương đùi. Việc di chuyển sai làm tăng đau, gây sốc, nguy hiểm tính mạng.
• Chấn thương cột sống cổ nhưng vẫn chở bằng xe máy, làm lệch cổ, có thể gây chèn ép tủy, liệt suốt đời.
• Chấn thương sọ não nhưng chỉ xoa dầu, cạo gió, không chú ý đảm bảo đường thở và đưa đi viện kịp “thời gian vàng”.

2. Hướng dẫn sơ cứu đúng cách

2.1 Vết thương bụng – ruột lòi ra

• Tuyệt đối không nhét ruột vào lại.
• Lấy gạc/băng sạch phủ nhẹ, cố định tạm bằng băng quấn ngang bụng.
• Đặt bệnh nhân nằm ngửa, chuyển ngay đến bệnh viện.

2.2 Vật nhọn đâm vào cơ thể

• Không rút vật nhọn ra, vì sẽ làm máu phun mạnh.
• Giữ bệnh nhân ở tư thế dễ chịu nhất, chuyển đi bệnh viện ngay.

2.3 Gãy xương

• Không nắn, không kéo xương.
• Nẹp cố định tạm (dù không đúng kỹ thuật cũng tốt hơn không nẹp).
• Đặt nạn nhân nằm yên và đưa đi viện.

2.4 Gãy nhiều xương sườn

• Đặt bệnh nhân ở tư thế đầu cao để dễ thở.
• Chuyển ngay tới cơ sở y tế.

2.5 Vỡ cơ hoành (khó thở nhiều do cơ quan dồn lên ngực)

• Đặt tư thế nửa nằm nửa ngồi để giảm chèn ép tim – phổi.

3. Xử trí theo mức độ chấn thương

• Mức độ nhẹ

• Bệnh nhân tỉnh táo, không chảy máu nhiều.
• Cho nằm nghỉ, theo dõi mạch – huyết áp – nhịp thở.

• Mức độ vừa

• Gãy xương chi: cố định, treo tay hoặc nẹp chân rồi mới vận chuyển.
• Chảy máu: dùng bông hoặc gạc ép chặt để cầm máu.

• Mức độ nặng

• Hôn mê, bất tỉnh: chuyển ngay ở tư thế nằm, cần 2–3 người nâng đồng thời.
• Gọi cấp cứu hoặc đưa tới bệnh viện gần nhất.

4. Ba bước sơ cứu quan trọng nhất

1. Thông đường thở: móc sạch đất, cát, dịch, răng giả…
2. Làm bệnh nhân thở: hà hơi, hồi sức nếu cần.
3. Kiểm tra tuần hoàn: bắt mạch, xoa bóp tim – lồng ngực khi cần.

Lưu ý quan trọng:

• Đặt đầu bệnh nhân hơi cao để giảm nguy cơ suy hô hấp.
• Bệnh nhân ngừng thở 3 phút có thể tổn thương não, quá 5 phút có thể ngừng tim.

Những bước sơ cứu cơ bản nhưng đúng cách sẽ giúp giữ mạng sống nạn nhân trong những phút đầu tiên, hạn chế biến chứng nặng nề trước khi được đưa đến bệnh viện.

Bài và ảnh: Phòng Công tác xã hội